Zaparcia – jak sobie z nimi poradzić ?
Kiedy można mówić o zaparciach? Wiele osób nie zdaje sobie sprawy z tego, że brak wypróżniania się przez 2/3 dni można nazwać problem z zaparciami.
Jak leczyć zaparcia dietą ?
Przewlekłe zaparcia należą do najczęstszych schorzeń układu pokarmowego, na które choruje około 14% populacji na świecie. Do typowych objawów należą zmniejszona liczba wypróżnień (< 3/tydzień), wysiłek podczas defekacji, uczucie niepełnego wypróżnienia, oddawanie twardego stolca. Przewlekłe zaparcia mogą być spowodowane między innymi wydłużonym czasem pasażu jelitowego stolca, zaburzeniami defekacji lub mieć charakter wtórny do innych chorób. Diagnoza powinna być ustalona na podstawie standardowo przyjętych kryteriów. Większość pacjentów z przewlekłymi zaparciami powinna być leczona przez lekarza podstawowej opieki zdrowotnej. Terapia obejmuje identyfikację i eliminację wtórnych przyczyn zaparć, zmianę stylu życia (zwiększone spożycie płynów i błonnika, prawidłowa aktywność fizyczna).
Zaparcia mogą powodować obniżenie jakości życia, zaparcia przewlekłe można nazwać wtedy gdy trwają przez minimum 3 miesiące.
Wielu pacjentów opisuje zaparcia jako zmaganie się z oddawaniem stolca, uczucie niepełnego wypróżnienia lub oddawanie stolców o twardej konsystencji.
Zgodnie z kryteriami rzymskimi IV zaparcia czynnościowe można rozpoznać wtedy, gdy w ciągu ostatnich 3 miesięcy (z początkiem objawów ≥ 6 miesięcy) występowały dwa lub więcej z poniższych objawów:
1) wysiłek podczas parcia na stolec w ponad 25% defekacji,
2) grudkowy lub twardy stolec w ponad 25% defekacji,
3) uczucie niepełnego wypróżnienia w ponad 25% defekacji,
4) uczucie przeszkody/blokady w obrębie odbytnicy/odbycie w ponad 25% wypróżnień,
5) ręczne zabiegi celem ułatwienia ewakuacji stolca w ponad 25% wypróżnień,
6) mniej niż 3 samoistne wypróżnienia na tydzień.
Jak już wiemy czym są zaparcia to przejdźmy do etapu jak sobie z nimi radzić, zacznę od tego, że wspomnę o tabletkach przeczyszczających, których działanie polega na drażnieniu ścian jelita, co w efekcie powoduje przyspieszenie perystaltyki, zmniejszenie wchłaniania wody i elektrolitów. Działanie występuje po 6-12 godzinach od spożycia, dlatego zaleca się zażywanie tych preparatów wieczorem, by wypróżnienie wystąpiło rano.
Preparaty te nie powinny być stosowane długotrwale, gdyż mogą wywołać niekorzystne efekty uboczne w postaci zaburzeń wodno-elektrolitowych, szczególnie niepożądanych u osób chorujących na nadciśnienie, mogą również doprowadzić do biegunek tłuszczowych.
Leczenie dietetyczne należy rozpocząć przed leczeniem farmakologicznym i obserwować zmiany, jeśli tych zmian nie będzie wtedy należy udać się do lekarza rodzinnego i rozpocząć leczenie farmakologiczne pod opieką lekarza.
Jak leczyć zaparcia dietą?
Najważniejsze w leczeniu zaparć jest to aby zmienić dotychczasowy styl życia i zadbać o dietę bogatą w błonnik. Preferowany jest błonnik rozpuszczalny, ponieważ powoduje mniej działań niepożądanych w porównaniu z błonnikiem nierozpuszczalnym. Zalecana dobowa dawka błonnika w postaci suplementu wynosi 12 g/dobę. W celu uniknięcia objawów niepożądanych, do których najczęściej należą dyskomfort w jamie brzusznej i wzdęcia brzucha, korzystne może być stopniowe zwiększanie dawki błonnika, co tydzień o 3 g/dobę. Umiarkowane zwiększenie wypijanych płynów nie powoduje istotnego wpływu na czynność motoryczną jelita grubego, jednak przyjmowanie co najmniej 2 litrów płynów dziennie potęguje korzystny wpływ podaży błonnika pokarmowego.
Źródła błonnika rozpuszczalnego:
-nasiona roślin strączkowych
-owies, żyto, jęczmień
-owoce (śliwki, dojrzałe banany, jagody, jabłko i gruszka ze skórką)
-siemię lniane
-warzywa (bataty, brokuł, marchew, cebula, cukinia, dynia)
-orzechy
Zaparcia są silnie powiązane z brakiem ruchu, dlatego w dzisiejszych czasach (COVID-19) kiedy większość osób przeszła na pracę zdalną tego ruchu jest coraz mniej. Najlepszym rozwiązaniem są spacery lub bieganie po 30-60 minut dziennie. Aktywność fizyczna pobudza pracę jelita grubego, zmienia konsystencję stolca i zmniejsza ilość gazów w przewodzie pokarmowym.
Kolejnym ważnym aspektem jest nie powstrzymywanie się od wypróżniania do powrotu do domu, trzeba przełamać się przed korzystaniem z toalety w każdym miejscu aby nie pogorszyć tego stanu.
Pozycja w jakiej wydalany jest stolec jest tak samo ważna, istnieją na rynku specjalne podnóżki które umożliwiają przybranie prawidłowej postawy, ułatwiającej wydalanie stolca (pochylenie się do przodu z uniesieniem kolan powyżej bioder i oparciem stóp na wzniesieniu celem złagodzenia kąta odbytowo-odbytniczego). Należy ponadto unikać nadmiernego naprężania się w trakcie defekacji, stosować techniki relaksacyjne oraz przebywać w toalecie maksymalnie przez 5–10 minut.
Dodatkowo częstym powodem zaparć mogą być problemy na poziomie jelita-mózg, dlatego należy zwrócić również uwagę na rolę czynników psychicznych. Powodami może być przewlekły stres, przeżycie traumatyczne, doświadczenie przemocy fizycznej lub seksualnej, zaburzenia depresyjno-lękowe i przystosowawcze. Jeśli któreś z tych zaburzeń może być przyczyną problemów z defekacją można spróbować wizyty u psychologa.
Problemy z zaparciami u dzieci – jak leczyć zaparcia dietą ?
Jeśli dziecko nie robi kupy dłużej niż zwykle, można podać suszone śliwki lub jakiekolwiek owoce suszone, sok 100% z owoców który ma dużo fruktozy, więcej błonnika i może działać przeczyszczająco. Można również podać siemię lniane świeżo zmielone jako dodatek do kaszy lub zalane ciepłą wodą aż powstanie kleik. Starszym dzieciom po 1-2 roku życia można podać trochę ksylitolu, ponieważ wspiera perystaltykę jelit i mikrobiotę jelitową oraz ma działanie przeczyszczające. To są interwencje doraźne, które można zastosować również u osób dorosłych. Jeśli jednak zaparcia utrzymują się długo należy skonsultować się z lekarzem.
U dzieci poniżej 2. roku życia wykorzystuje się wlewki z roztworu soli fizjologicznej, laktulozy, płynnej parafiny lub dokusanu sodowego. U starszych dzieci można użyć także wlewów z fosforanów. Czasem konieczne jest ręczne wydobycie stolca. Niezwykle istotne jest postępowanie niefarmakologiczne, polegające na stosowaniu odpowiedniej diety, zwiększeniu podaży płynów, regularnej aktywności fizycznej pobudzającej motorykę jelit, ćwiczeniach nawyku defekacji oraz zapewnieniu opieki psychologicznej i terapii behawioralnej
Należy również zwrócić uwagę w jakich warunkach dziecko lubi się wypróżniać, gdzie się czuje komfortowo, czy też temat kupy nie jest poruszany zbyt często, bo im częściej o czymś rozmawiamy jest to bardziej stresujące dla dziecka ze strony psychicznej i może stanowić presję.
Spożywanie większej ilości błonnika u kobiet karmiących piersią ma wpływ na mikrobiotę jelitową którą przekazuje się dziecku z mlekiem, dlatego duże spożywanie błonnika podczas karmienia piersią może być bardzo korzystne dla dziecka.
Bibliografia:
https://journals.viamedica.pl/gastroenterologia_kliniczna/article/view/59381/45136
https://journals.viamedica.pl/gastroenterologia_kliniczna/article/view/60343/46728
Ż.Malczyk, A.Jarzumbek, J.Kwiecień, K.Ziora, Praktyczne aspekty leczenia zaparć stolca u dzieci
Nowy komentarz