Wzdęcia! Skąd się biorą? Jak im zapobiec?

Autor: Paulina Korol 17 listopada 2020 5 min czytania

Każdy przynajmniej raz w życiu miał do czynienia z dyskomfortem związanym ze wzdęciem, które kończyło się rozpinaniem guzika od spodni po zjedzeniu posiłku. Jednak częste wzdęcia mogą być większym problemem niż mogłoby się wydawać.

Współczesny styl życia opierający się na niezdrowej diecie, je­dzenie w pośpiechu, stres i brak aktywności fizycz­nej mogą powodować zaburzenia czynnościowe. Uważa się, że nie tylko czynniki somatyczne, lecz także psychologiczne biorą udział w powstawaniu wzdęć.

Najpowszechniej używanym terminem jest angielskie słowo bloating. Oznacza ono subiektywne uczucie rozdęcia, wypełnienia jamy brzusznej. Podkreśla się jednak także, że dla części chorych oraz ich lekarzy wzdęcie odnosi się bardziej do uczucia ucisku na ścianę jamy brzusznej czy uczucia obecności nadmiernej ilości gazów w jamie brzusznej. 

Wzdęcie należy do najczęściej występujących objawów klinicznych ze strony przewodu pokarmowego. Może być także objawem towarzyszącym innym czynnościowym zaburzeniom gastroenterologicznym, a także wielu chorobom organicznym. 

Wzdęcie może być objawem takich jednostek chorobowych jak:

-dyspepsja czynnościowa

-zespół jelita drażliwego

-celiakia

-SIBO

-zespół przerostu bakteryjnego jelita cienkiego

-zaparcia

-rak jelita grubego

-choroby układowe, nieswoiste choroby je­lit

Przyczyny wzdęć:

1. Zbyt szybkie jedzenie i połykanie powietrza jest jednym z głównych czynników prowadzących do powstawania wzdęć, dlatego należy jeść w spokoju, nie spiesząc się i nie rozmawiając, ponieważ kwas solny powstający w żołądku wchodzi w reakcję z wodorowęglanami z soku trzustkowego, wytwarzając dwutlenek węgla i wodę.
2. Picie napojów słodzonych i gazowanych. Fermentacja cukru doprowadza do większego wydzielania się gazów co prowadzi do wzdęć. Tak jak obecność dwutlenku węgla w napojach gazowanych zwiększa ilość gazu w jelitach.
3. Produkty strączkowe zawierają związki należące do grup oligosacharydów, których trawienie w organizmie ludzkim jest utrudnione przez brak enzymów rozkładających obecne wiązania. Dlatego produkty te rozkładają się dopiero w jelicie grubym.
4. Nabiał – wiele osób ma niedobór laktazy, enzymu trawiennego laktozy co za tym idzie brak zdolności do trawienia mleka. Skutkiem są bóle, wzdęcia brzucha jak i biegunki po nabiale.

Sposoby na poprawę pracy jelit:

-codzienna aktywność fizyczna

-pilnowanie picia wody

-zdrowe odżywianie i unikanie produktów przetworzonych

-stosowanie diety FODMAP to akronim od angielskich słów „Fermentable Oligosaccharides, Disaccharides, Monosaccharides And Polyols” czyli „Fermentujące Oligo- Di- i Monosacharydy oraz Poliole” – to grupa krótkołańcuchowych węglowodanów słabo wchłanianych, szybko fermentujących, o wysokim ciśnieniu osmotycznym.

Produkty bogate w FODMAP przechodzą do jelita w formie niezmienionej, a dzięki swoim właściwościom osmotycznym, w jelicie cienkim przyczyniają się do zwiększonej absorpcji (wchłaniania) wody, co może prowadzić do rozciągania ściany jelita wywołując dolegliwości brzuszne m.in. ból, uczucie przelewania, biegunki. Następie przechodzą do jelita grubego i ulegają fermentacji przez bakterie jelitowe z wytworzeniem nadmiernej ilości gazów wywołując ból, dyskomfort oraz wzdęcia. U większości osób produkty bogate w FODMAP nie będą powodowały dolegliwości, jednakże u osób z chorobami układu pokarmowego m.in. zespołem jelita drażliwego (IBS) czy z nieswoistymi chorobami zapalanymi jelit (wrzodziejące zapalanie jelita grubego czy choroba Leśniewskiego Crohna) produkty te mogą nasilać dolegliwości.

Odpowiednie zalecenia dietetyczne mogą po­móc zredukować objawy wzdęcia oraz nadmierne­go oddawania gazów. Zgodnie z zasadami zdrowego żywienia włą­czenie do diety produktów roślinnych pomaga utrzymać dobry stan zdrowia. Zalecenia te prze­widują spożywanie warzyw oraz roślin strączko­wych i ciemnego pieczywa. Niestety, niektórzy ludzie po spożyciu ww. posiłków odczuwają dole­gliwości w postaci wzdęć lub nadmiernej produk­cji gazów. Zastosowanie diety z wyłączeniem produktów gazotwórczych, takich jak: ciemne pie­czywo, otręby, warzywa kapustne, cebula, rośli­ny strączkowe lub niektóre owoce może złagodzić objawy. Badania kliniczne z 2014 r. przepro­wadzone przez M. Mego et al. w Szpitalu Uniwer­syteckim Vall d’hebron wykazały jednak, że dieta powodująca wzdęcia zawierająca 250 g warzyw oraz fasoli w stosunku do diety bez wymienionych pro­duktów nie wpływa istotnie na retencję gazów, a na­wet ich objętość wydaje się mniejsza niż w przypad­ku stosowania diety lekkostrawnej. Stąd wniosek, że są inne czynniki wpływające na ilość gazów, takie jak mikrobiota czy predyspozycje osobnicze.

Dlatego przed wprowadzeniem mocno eliminacyjnej diety należy skonsultować się ze specjalistą aby nie doprowadzić do niedoboru składników odżywczych w diecie.

Bibliografia:

https://pdfs.semanticscholar.org/a790/1c4bcced22d933aa527e9e56bf439e61f6d4.pdf

https://ncez.pl/choroba-a-dieta/choroby-ukladu-pokarmowego/dieta-fodmap—zasady-i-zastosowanie

https://www.researchgate.net/profile/Marian_Grzymislawski/publication/305454315_Abdominal_Bloating_Most_Frequent_Causes_and_Treatment/links/58e79b650f7e9bedbd9ea706/Abdominal-Bloating-Most-Frequent-Causes-and-Treatment.pdf